Op Facebook, in de “Dutch Isopoda groep” ontstond een discussie over calcium en isopods.
Onderwerp was: “Is het noodzakelijk om extra calcium aan te bieden bij het houden van isopods in gevangenschap”
En zoals vrijwel altijd in een discussie waren de meningen hierover verdeeld.
Zelf heb ik, vanaf ik begon met het houden van isopods, altijd stukjes sepia in elke bak gelegd (zo had ik het geleerd toen ik me inlas voordat ik deze leuke diertjes ging houden).
Van de sepia wordt altijd gretig gesnoept door de pissebedjes.
Tevens doe ik altijd wat Calciumcarbonaat 99+%, foodgrade, E170 door het substraat.
Al ruim voor de FB discussie had ik me al eens afgevraagd waar isopods hun calcium vandaan halen in de natuur. Ik ben toen literatuur gaan verzamelen over dit onderwerp maar dat stond op een gegeven moment op een laag pitje.
Totdat ik in het boek: "Isopod Zoology: Biology, Husbandry, Species, and Cultivars" van Orin McMonigle” een stukje tegenkwam waarin de auteur vertelt dat hij vroeger vele jaren pissebedden had gehouden zónder dat hij ze extra calcium gaf. En dit ging gewoon goed.
Mijn nieuwsgierigheid werd hierdoor opnieuw geprikkeld, maar doordat ik het veel te druk had met werken, op kleindochters passen, de beestjes verzorgen en mijn website porcellio.nl maken, heb ik toen niks met die nieuwsgierigheid gedaan toen.
Maar het blijft toch in je hoofd zitten. Tenslotte is er in de natuur niemand die de pissebedden van calcium gaat voorzien.
En ik had eens in een grote bak heel veel (+1000) Porcellio laevis ‘Dairy Cow’ zitten (Ik begon met zo'n 20 dieren en binnen drie kwart jaar of zo waren het er meer dan 1000). Ik kwam er achter dat ze al maanden geen calcium meer hadden. En toch kweekten ze als gekken en leken ze me erg gezond. Nu is deze variëteit sowieso “niet kapot te krijgen” dus het verbaasde met niet echt. Ze kregen als voer vnl. courgette, veel bladeren en dierlijke eiwitten.
Maar ook nu legde ik het topic “calcium” naast me neer.
Totdat het hierboven genoemde topic op Facebook verscheen in de “Dutch Isopoda Groep”
Ik nam me nu serieus voor om verder te gaan met het uit te zoeken en om er een beetje druk achter zetten heb ik dat ook benoemd in dat FB topic.
In de praktijk betekende dat dus: nog meer literatuur over dit onderwerp zoeken en verzamelen en dit tot een geheel samenvatten.
Ik heb het, denk ik, niet al te technisch gemaakt. Want dat is niet nodig voor onze hobby.
Vaak is beginnen bij het begin het beste.
Dus, wat is calcium eigenlijk? En waar is het goed voor?
Even simpel en kort: calcium (oftewel kalk) is een mineraal. Isopods hebben een “grote hoeveelheid” calcium in hun lichaam zitten (de bepantsering).
Calcium is een scheikundig element met symbool Ca en atoomnummer 20. Het is een zilverwit aardalkalimetaal.
Na Zuurstof, Silicium, Aluminium en IJzer is Calcium de nummer 5 in de lijst van meest voorkomende elementen op de wereld.
Calcium
eischaal
Zonder calcium wordt de bepantsering van pissebedden minder sterk, de dieren verzwakken, krijgen problemen met de voortplanting (jongen ontwikkelen zich niet goed) en de vervelling raakt verstoord.
Dit ontstaat natuurlijk niet van de een op de andere dag, maar wanneer er langdurig geen kalk beschikbaar is zullen ze uiteindelijk vroegtijdig dood gaan. Dat geldt overigens voor zo’n beetje alles wat leeft. Ook voor mensen.
De hoeveelheid die een pissebed per dag/week/maand nodig heeft weet ik niet en interesseert me ook niet zoveel. Wanneer er een onuitputtelijke bron van calcium aanwezig is in het verblijf, dan weten de beestjes zelf wel hoeveel ze nodig hebben.
kalksteen
De vraag is dus niet óf kalk nodig is maar waar ze het vandaan (kunnen) halen.
Deze vraag is voor de gemiddelde isopods-houder niet zo ingewikkeld. Het gemakkelijkst is om altijd een stuk sepia in je bak te hebben. Dan ben je feitelijk klaar en veilig.
Als alternatief kun je eierschaal (bijv. van kippeneieren) in je bak leggen, gemalen of in stukken.
Een ander alternatief is stukken kalksteen (limestone) in je bak leggen. Dit is de duurste optie, denk ik.
Ik heb alle drie de bovenstaande mogelijkheden geprobeerd. In een aantal bakken legde ik sepia én eischaal én kalksteen. Ik kan eigenlijk niks anders zeggen dat het enige wat dan verdween was de sepia. Dus ik houd het persoonlijk op sepia.
Wat is sepia eigenlijk?
Sepia, soms ook inktvisbot genoemd, is een harde, broze interne structuur die als een soort “rugschild” wordt aangetroffen in alle leden van de familie Sepiidae, ook wel zeekatten genoemd.
De orde Sepiidae behoort tot de klasse Cephalopoda, ook wel koppotigen genoemd. Alle tot deze klasse behorende soorten worden ook wel inktvissen genoemd.
Dit met gas gevulde rugschild zorgt voor drijfvermogen en bestaat voornamelijk uit aragoniet.
En dit aragoniet is een calciumcarbonaat (CaCO3). Dus precies wat we nodig hebben voor onze geliefde pissebedjes.
Vermoedelijk wordt sepia het meest gebruikt als calciumvoorziening bij isopods.
Sepia officinalis - de Gewone Zeekat
Maar zoals vrijwel altijd zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden.
De meeste land-bewonende isopods leven niet op het strand en zullen in de natuur dan ook niet snel sepia op hun pad treffen. Want wanneer een Gewone zeekat sterft blijft het rugschild uiteindelijk over en aangezien het gevuld is met gas zal het ergens aanspoelen.
Sepia
Naast calcium bevat sepia nog meer mineralen:
(hoeveelheden per 100 gram.
Deze kunnen uiteraard verschillen per sepia en per regio)
Calcium 22 mg
Fosfor 26 mg
Magnesium 50 mg
Mangaan 0,4 mg
IJzer 6.0 mg
Kalium 41 mg
Natrium 600 mg
Maar waar halen de isopods dán hun calcium vandaan?
Ik kwam dit stukje tekst tegen:
De opname van calcium in bomen en andere planten is een passief proces. Dat wil zeggen: calcium gaat met de waterstroom mee de wortels in en wordt zo via de houtvaten omhoog getransporteerd naar actief verdampende delen.
Eenmaal op de plaats van bestemming in de plant wordt calcium opgeslagen in de vacuolen (opgelost of in de vorm van calciumoxalaatkristallen) of in de celwandruimte (met name de middenlamel van de celwand bevat calciumpectinaat).
Eenmaal door de plant opgenomen calcium ligt dus vast en is dan immobiel in de plant.
Dit betekent volgens mij dat het calcium niet alleen in het hout terecht komt, maar ook in de bladeren (de actief verdampende delen) en daar ook opgeslagen wordt.
Ik kwam een paar keer tegen dat nieuwe bladeren minder calcium bevatten dan oude bladeren en dat bladeren die op de grond liggen gemiddeld meer calcium bevatten dan wanneer de bladeren nog aan de boom zitten. Het composteren doet daar geen afbreuk aan.
Dit leek me logisch want, wanneer het calcium in de bladeren opgeslagen is, dan zullen bladeren die in het najaar van de boom losraken het maximum aan calcium bevatten.
En aangezien vrijwel alle bladeren in de herfst losraken van de plant en op de grond terecht komen, lijkt het me logisch dat het eten van bladeren belangrijk is om calcium (en natuurlijk ook allerlei andere voedingsstoffen) binnen te krijgen.
En die bladeren zijn een groot deel van het jaar beschikbaar voor onze kleine vrienden. En in feite het hele jaar, want een flink deel van de bladeren zal gewoon vergaan zonder opgegeten te worden. En op die manier zal het calcium in de bodem terecht komen. En daar zullen de pissebedden (en andere kleine beestjes) ook nog wel calcium uit kunnen halen. En er liggen het hele jaar door altijd wel bladeren zo her en der.
witrot hout
witrot hout
Aangezien calcium van levensbelang is voor de meeste planten, is het massaal aanwezig in de natuur. Het wordt opgenomen (lente) en op een gegeven moment weer afgestaan (herfst). En in het volgende voorjaar zit het, dankzij composteren, weer voldoende in de bodem om weer opgenomen te worden.
Dit zal in een bos zonder al te veel problemen zo gaan. Ook wanneer bomen omvallen en wegrotten zorgen die er voor dat er weer veel kalk terug de bodem in gaat. In dood hout (witrot) is de hoeveelheid calcium groot.
Ook hout-as uit bijv. de kachel schijnt een rijke bron van calcium te zijn (en ook van kalium en fosfor). Dus dat zal voor hout-as in de natuur niet anders zijn.
Ik heb ook gezocht naar de relatie tussen hardhout-bomen en calcium. Grofweg kun je stellen dat hardhout-bomen (zoals eik, beuk, etc.) in een aantal gevallen meer calcium bevatten dan andere bomen/struiken. Dit hangt ook af van waar de bomen staan (zit er bijv. veel calcium in de bodem of niet).
Mijn voorzichtige conclusie…
In de natuur zullen isopods alleen daar voorkomen waar er voldoende calcium aanwezig is, in welke vorm dan ook.
Plekken waar weinig of geen calcium voorkomt zal, in theorie, minder of niet geschikt zijn voor isopods (en andere dieren, maar dat laat ik even buiten beschouwing).
Wanneer in de bakken waarin we onze isopods houden voldoende (kalkrijke) bladeren, witrot hout, etc. aanwezig is, dan zullen de isopods hier waarschijnlijk voldoende aan hebben. Waarschijnlijk, omdat het niet echt meetbaar is voor een simpele isopod-houder. Je weet dus niet of er voldoende calcium in de door jou gebruikte bladeren zit.
Maar het is heel goed denkbaar dat het echt wel voldoende is. Pissebedden zijn tenslotte erg kleine beestjes die individueel maar heel erg kleine hoeveelheden calcium nodig hebben.
Maar zoals eerder gezegd… ik kies voor zekerheid en zal ik altijd een stukje sepia o.i.d. in elke bak leggen
Zomaar wat eetbare planten(-delen) en de hoeveelheid calcium die ze bevatten per 100 gram. Dit zal vast wel een beetje variëren, maar als leidraad toch wel handig.
Abrikoos 90 mg
Amandelen 280 mg
Appel 50 mg
Basilicum (gedroogd) 2.240 mg
Bieslook 813 mg
boerenkool 232 mg
Broccoli (rauw) 35 mg
Chinese kool 125 mg
Dadels 70 mg
Groene munt (gedroogd) 1.488 mg
Hazelnoten 220 mg
Kelp (blaaswier) 168 mg
Kiwi 38 mg
Kropsla (rauw) 49 mg
Maanzaad 1,438 mg
Marjolein (gedroogd) 1.990 mg
Rozemarijn (gedroogd) 1.280 mg
Salie (gemalen) 1.652 mg
Sesamzaadjes (niet gepeld) 975 mg
Sojaboon 277 mg
Spirulina (is ’n zoutwater alg) 460 mg
Tijm 405 mg
Vijgen (gedroogd) 160 mg
Waterkers 180 mg
Je kan natuurlijk ook zo nu en dan eens experimenteren met de kalktoediening. Ik houd daar wel van.
Ik heb een groot, glazen plantterrarium in de woonkamer en daar zit een zeer goed lopende groep Armadillidium vulgare 'Magic Potion' in. Hier gooi ik van alles en nog wat in om uit te testen of ze het eten. En die mochten als eerste proeven...
Er stond dit jaar in onze tuin een plant waarvan we niet zeker wisten of we die zelf gezaaid hadden of dat ie spontaan daar terechtgekomen was. Erg snelgroeiend en aantrekkelijk om te zien.
Nou, dan ga je het eens opzoeken wat het is.
Het was een Phacellia tanacetifolia (Nederlandse naam: bijenvoer, bijenbrood of bijenvriend)
Deze eenjarige plant komt van oorsprong uit Californië waar deze op steenachtige h ellingen groeit.
Hij wordt tot 70 cm hoog, heeft dubbel-geveerde bladeren en blauw-violette tot helderblauwe bloemen. Voor bijen en hommels is deze plant een paradijs. In onze tuin zag ik erg veel verschillende soorten hommels op de plant en in mindere mate bijen. Bij mooi weer zaten er altijd zo’n 15 à 20 bijen en hommels op de bloemen.
Op het moment dat de bloemen verdwenen waren heb ik de blaadjes allemaal geplukt en voor een deel in de vriezer gedaan. Dit zal ik zo nu en dan voeren.
Naast dat het een aantrekkelijke en nuttige tuinplant is, wordt hij ook gebruikt door boeren als groenbemesting.
Deze plant onttrekt zeer veel kalk aan de grond, ongeacht het gehalte aan kalk in de grond.
Het kan dus niet anders dan dat de bladeren van deze plant veel kalk bevatten.
Ook wordt deze plant gezien als giftig. Maar is wel weer geschikt om gegeten te worden door graasdieren. De giftigheid lijkt zich te beperken tot kans op irritaties.
Vanwege het hoge kalkgehalte heb ik het, als proef, in eerste instantie aan mijn groep Armadillidium vulgare ‘magic potion’ gevoerd (vers geplukte, groene bladeren). Binnen een kwartier zaten ze er met zijn allen bovenop en was het in een mum verdwenen. Dit een paar keer herhaald en ik vond geen dode pissebedden. Voor de duidelijkheid: deze groep A. vulgare 'magic potion' is speciaal voor "experimenten en van deze dieren worden geen dieren verkocht.
Een paar weken later heb ik in al mijn bakken wat blad van deze plant gelegd. Bij het merendeel van de soorten was het snel verdwenen. De soorten die nooit hun courgette of andere groente helemaal opeten hadden geen interesse in deze blaadjes.
Volgend jaar zaaien we deze plant weer, maar dan in een speciekuip. Want hij overwoekert anders de andere planten. We zaaien hem vooral om bijen en hommels in de tuin te hebben. De blaadjes zijn maar bijzaak. Maar na de bloei zal ik zeker weer blaadjes aan mijn beestjes geven.
Phacellia tanacetifolia
Porcellio scaber 'lava'
Porcellio sp. 'Sevilla'
Reactie plaatsen
Reacties